هنجارگریزی در شعر نیما یوشیج

در ادبیات، پیام های بسیاری وجود دارد که قواعد نحوی یا کلامی، یعنی قواعد ترکیب و هم نشینی واژگان یا ساخت ها را در زبان مخدوش می سازد. شکستن یا گذر از این قواعد، مخاطب را متوجه پیام جدیدی می سازد. به ویژه در حوزه ی معنا، تخطی از قواعد و هنجارهای معنایی زبان، محتوای جدیدی را به ذهن شنونده یا خواننده القا می کند. زبان ادبی معمولا به طور آگاهانه و عمدی ، فراتر از هر قاعده-ای می رود و به این اعتبار شاید بتوان ادبیات را به معنای گریز از اقتدار زبان و انقلاب مداوم زبان، خواند و شعر را گذر از یک معنا به معناهای بی شمار. فرا هنجاری دستوری، هنجار گریزی، نحو ستیزی، کژتابی، عدول از هنجار، برجسته سازی و... اصطلاحاتی است که طی چند دهه ی اخیر به محافل ادبی و متون نقد ادبی، راه یافته است. پژوهش حاضر نگاهی دارد به انواع هنجارگریزیها در شعر نیمایوشیج، و بر آن است که با تعریف این اصطلاحات و ارائه ی نمونه ها و مصداق های عینی از این شاعر صاحب سبک ایران، کارکردهای این پدیده را به شیوه ای توصیفی - تحلیلی به نمایش گذارد، اما قبل از آن در ابتدای رساله به بررسی زندگی و آثار نیما و ویژگی های شعر و هنر او پرداخته شده و همچنین سبک شعری وی، یادآوری شده و نیز موارد خاص زبانی او در اشعارش ذکر گردیده است. قبل از توضیح انواع هنجارگریزیها، نگاهی گذرا صورت گرفته است به ویژگی های شعر نو و فرمالیسم روسی و صورت گرایی. بعد از توضیح انواع هنجارگریزی، اشاره ای به 23 شعر منتخب نیما یوشیج شده و این اشعار از لحاظ دارا بودن انواع هنجارگریزی ها مورد بررسی قرار گرفته است و با آوردن نمودار بسامد وقوع هر یک از این انواع و نیز نمودار درصد آن، این رساله به اتمام رسیده است.